Η θωρακική κοιλότητα χωρίζεται από την κοιλιακή κοιλότητα από ένα ισχυρό μυϊκό χιτώνα που λέγεται διάφραγμα. Ο ρόλος του διαφράγματος εκτός από διαχωριστικός και προστατευτικός είναι και λειτουργικός γιατί συμβάλλει στην αναπνοή. Το διάφραγμα φέρει και ένα άνοιγμα ( οισοφαγικό τρήμα ) μέσω του οποίου περνάει ο οισοφάγος από το θώρακα στην κοιλιά και ενώνεται με το στομάχι.

Ο όρος διαφραγματοκήλη χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη διεύρυνση του οισοφαγικού τρήματος και τη μετατόπιση ενδοκοιλιακών σπλάχνων στο μεσοθωράκιο.

Αναλόγως του μέρους του στομάχου που προπίπτει η διαφραγματοκήλη ταξινομείται σε :

• Ολισθαίνουσα ή τύπου Ι όπου μόνο η γαστροοισοφαγική συμβολή μετατοπίζεται ενδοθωρακικά.
• Παραοισοφαγική ή τύπου ΙΙ όπου ο θόλος του στομάχου προπίπτει στο θώρακα και η γαστροοισοφαγική συμβολή παραμένει στη θέση της.
• Μικτή ή τύπου ΙΙΙ όπου είναι συνδιασμός των δύο
• Παραοισοφαγική ή τύπου IV όπου το οισοφαγικό τρήμα έχει διανοιχθεί τόσο πολύ, ώστε διαμέσου αυτού προβάλουν προς το μεσοθωράκιο εκτός του στομάχου και άλλα όργανα όπως το λεπτό ή το παχύ έντερο. Μπορεί να εμφανιστούν συμπτώματα εντερικής απόφραξης ή συστροφής του στομάχου.

Προδιαθεσικοί παράγοντες κινδύνου είναι:

• Η προχωρημένη ηλικία που σχετίζεται με την εξασθένηση των μυών και απώλεια ελαστικότητας των ιστών.
• Η παχυσαρκία
• Η εγκυμοσύνη
• Ο ασκίτης
• Η αυξημένη ενδοκοιλιακή πίεση όπως συμβαίνει με το χρόνιο βήχα, τη δυσκοιλιότητα και την άρση βάρους

Οι περισσότεροι ασθενείς με διαφραγματοκήλη είναι ασυμπτωματικοί. Στους υπόλοιπους προκαλεί συμπτώματα γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης. Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση είναι η παλινδρόμηση του περιεχομένου του στομάχου ( γαστρικό υγρό, τροφής ) προς τον οισοφάγο. Τα συχνότερα συμπτώματα είναι αίσθημα καύσου οπισθοστερνικά, αναγωγές, δυσκολία στην κατάποση, ναυτία και ερυγές (ρεψίματα). Εκτός από τα συμπτώματα η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή του οισοφάγου ( οισοφαγίτιδα ) η οποία με τη σειρά της μπορεί να προκαλέσει αλλοιώσεις του βλεννογόνου του οισοφάγου ( οισοφάγος Barret ) που είναι προκαρκινωματώδης κατάσταση. Μπορεί επίσης να υπάρχουν συμπτώματα που δεν έχουν σχέση με τον οισοφάγο όπως χρόνιος βήχας, λαρυγγίτιδα, φαρυγγίτιδα, βράχος φωνής και πνευμονία από εισρόφηση.

Η διάγνωση τίθεται με:

• Γαστροσκόπηση
• Ειδική ακτινολογική εξέταση ( διάβαση οισοφάγου και στομάχου με γαστρογραφίνη)
• Πεχαμετρία ( 24ωρη μέτρηση του ph εντός του οισοφάγου για να αναδειχθεί η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση )
• Μανομετρία ( μέτρηση της πίεσης του καρδιοοισοφαγικού σφιγκτήρα για να γίνει διαχωρισμός από μία άλλη πάθηση την αχαλασία οισοφάγου )
• Σε σπάνιες περιπτώσεις απαιτείται αξονική τομογραφία

Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση που προκαλεί η διαφραγματοκήλη μπορεί να θεραπευτεί ανάλογα με τον ασθενή είτε συντηρητικά είτε χειρουργικά.

Η συντηρητική αντιμετώπιση περιλαμβάνει:

• Τη λήψη φαρμάκων που περιορίζουν την παραγωγή ή την οξύτητα του γαστρικού υγρού
• Αποφυγή τροφών που επιδεινώνουν τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση ( τηγανητά, σοκολάτα, οινοπνευματώδη )
• Απώλεια βάρους
• Αποφυγή γευμάτων πριν την κατάκλιση
• Όχι κλινήρης θέση κατά τον ύπνο

Σε περίπτωση αποτυχίας της συντηρητικής αγωγής η διαφραγματοκήλη αντιμετωπίζεται με χειρουργική επέμβαση που γίνεται ανοιχτά, λαπαροσκοπικά ή ρομποτικά. Ο χειρουργός κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης στενεύει με ραφές την οπή του διαφράγματος. Σε περίπτωση που η οπή είναι πολύ μεγάλη ενισχύονται οι ραφές και με την τοποθέτηση πλέγματος. Στη συνέχεια επαναφέρεται το στομάχι εντός της περιτοναϊκής κοιλότητας και τμήμα του τυλίγεται γύρω από το ίδιο ( θολοπτύχωση στομάχου ). Η θολοπτύχωση μπορεί να γίνει είτε κατά 360 μοίρες ( κατά Nissen) είτε κατά 270 μοίρες ( κατά Toupet ).

Τα πλεονεκτήματα της λαπαροσκοπικής και ρομποτικής επέμβασης σε σχέση με την ανοιχτή είναι:

• Λιγότερος πόνος μετά το χειρουργείο
• Γρηγορότερη έξοδος από το νοσοκομείο, γρηγορότερη ανάρρωση και επάνοδος στις καθημερινές δραστηριότητες και την εργασία
• Μείωση άμεσων και απώτερων επιπλοκών.

Η χειρουργική αντιμετώπιση έχει πολύ καλά αποτελέσματα.