Οι σπίλοι (κοινώς ελιές) αποτελούν την κλινική εκδήλωση πολλαπλασιασμού και αθροίσεως κυττάρων που βρίσκονται φυσιολογικά στο δέρμα (μελανοκύτταρα). Υπάρχουν όμως και άλλες μορφές σπίλων που δεν έχουν σχέση με τα μελανοκύτταρα όπως ο κυανούς σπίλος, ο φαγεσωρικός και ο αγγειακός σπίλος.

Οι μελανοκυτταρικοί σπίλοι είναι συχνότατοι και εντοπίζονται σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος, ωστόσο είναι πιο συχνοί στα μέρη που είναι εκτεθειμένα στην ηλιακή ακτινοβολία. Λαμβάνουν διάφορες κλινικές μορφές και εμφανίζονται επίπεδοι, υποστρόγγυλοι, ελαφρώς επηρμένοι, μισχωτοί.

Οι μελανοκυτταρικοί σπίλοι διακρίνονται στους συγγενείς και τους επίκτητους.

Οι συγγενείς σπίλοι είναι παρόντες κατά τη γέννηση και αναλόγως του μεγέθους διακρίνονται σε μικρούς, μεσαίους και μεγάλους (γιγάντιους) όταν ξεπερνούν τα 20 εκατοστά. Οι γιγάντιοι μελαγχρωματικοί σπίλοι είναι σχετικά επικίνδυνοι για την ανάπτυξη μελανώματος και θα πρέπει να αφαιρούνται χειρουργικά.

Οι επίκτητοι σπίλοι εμφανίζονται προοδευτικά κατά τη διάρκεια της ζωής με αυξημένη συχνότητα μετά την εφηβεία, φτάνουν στο μέγιστο του αριθμού τους γύρω στην ηλικία των 40 ετών και στη συνέχεια ελαχιστοποιείται η πιθανότητα να εμφανισθούν.

Οι σπίλοι, πέρα από το αισθητικό πρόβλημα που μπορεί να προκαλέσουν, έχουν μεγάλη σημασία γιατί μπορούν να εξαλλαγούν σε κακόηθες μελάνωμα, που είναι ο πιο επικίνδυνος καρκίνος του δέρματος. Το μελάνωμα, αν διαγνωσθεί έγκαιρα και αφαιρεθεί ριζικά, ουσιαστικά θεραπεύεται, αν όμως προχωρήσει σε βάθος ή δώσει μεταστάσεις, έχει άσχημη πρόγνωση.

Για να αξιολογήσουμε το βαθμό επικινδυνότητας ενός σπίλου λαμβάνουμε υπόψη μας τα εξής:

Α (Assymetry-ασυμμετρία). Σπίλοι που το μισό της βλάβης είναι διαφορετικό από το άλλo μισό είναι δυνητικά πιο επικίνδυνοι.
Β (Borders-όρια). Σπίλοι που τα όριά τους δεν είναι ομοιόμορφα αλλά ακανόνιστα, δαντελωτά ή οδοντωτά χρήζουν ελέγχου.
C (Color-χρώμα). Σπίλοι που δεν έχουν ομοιόμορφη κατανομή χρώματος αλλά συνυπάρχουν διάφορα χρώματα (ροζ, καφέ, μπλε, μαύρο) χρειάζονται παρακολούθηση.
D (Diameter-διάμετρος). Σπίλοι που η διάμετρός τους ξεπερνά τα 6mm  είναι περισσότερο πιθανό να υποστούν κακοήθη εξαλλαγή.
Ε (Evolution- εξέλιξη). Η αλλαγή των ABCD σε σύντομο χρονικό διάστημα (μήνες έως έτος) οφείλει να μας κινητοποιήσει.

Επίσης αν ο σπίλος εμφανίσει κνησμό, αιμορραγία ή εκροή υγρού πρέπει να μας βάλει σε υποψίες.
Χειρουργική αφαίρεση ενός σπίλου διενεργείται είτε για αισθητικούς λόγους είτε για τον κίνδυνο κακοήθους εξαλλαγής. Η εκτομή πρέπει να είναι πλήρης και με ικανά όρια, ο δε αφαιρεθείς σπίλος πρέπει πάντα να στέλνεται για βιοψία.