Η χειρουργική των χοληφόρων και του παγκρέατος αποτελούσε πάντοτε πρόκληση για το χειρουργό γιατί τα όργανα αυτά προσεγγίζονται δύσκολα χειρουργικά, γειτονεύουν με σημαντικές ανατομικές δομές και τα νοσήματά τους έχουν πολύπλοκη παθοφυσιολογία.

Η χειρουργική των χοληφόρων και του παγκρέατος αποτελούσε πάντοτε πρόκληση για το χειρουργό γιατί τα όργανα αυτά προσεγγίζονται δύσκολα χειρουργικά, γειτονεύουν με σημαντικές ανατομικές δομές και τα νοσήματά τους έχουν πολύπλοκη παθοφυσιολογία.

Στο παρελθόν, η συγκεκριμένη χειρουργική συνοδευόταν με υψηλή νοσηρότητα και θνητότητα. Σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει. Η κατανόηση της παθοφυσιολογίας των νοσημάτων με τη βοήθεια και της μοριακής βιολογίας, η εξέλιξη των απεικονιστικών μεθόδων (MRI-MRCP, Spiral CT, ενδοσκοπικός υπέρηχος) και των χειρουργικών τεχνικών και η καλύτερη εκπαίδευση-εξειδίκευση των χειρουργών επιτρέπουν την ασφαλή και επιτυχή αντιμετώπιση των νοσημάτων των χοληφόρων και του παγκρέατος.

Η χοληδόχος κύστη έχει σχήμα αχλαδιού και είναι προσκολλημένη στην κάτω επιφάνεια του δεξιού λοβού του ήπατος. Καταλήγει στον κυστικό πόρο που εκβάλλει στον κοινό ηπατικό πόρο και μαζί σχηματίζουν τον χοληδόχο πόρο. Οι ηπατικοί πόροι αρχίζουν από το ήπαρ ως δεξιός και αριστερός και παροχετεύουν τους αντίστοιχους λοβούς του ήπατος. Οι δύο ηπατικοί πόροι ενώνονται και σχηματίζουν τον κοινό ηπατικό πόρο. Ο χοληδόχος πόρος διέρχεται πίσω από την αρχή του δωδεκαδακτύλου και διαμέσου της οπίσθιας επιφάνειας του παγκρέατος εκβάλλει στη 2η μοίρα του δωδεκαδακτύλου στο φύμα του vater.

Η χολή αποτελεί υδατικό διάλυμα διαφόρων ουσιών: χολικά οξέα, χολοχρωστικές, χοληστερόλη, λιπαρά οξέα, πρωτείνες, ανόργανα άλατα και προιόντα του μεταβολισμού του ήπατος.

Η χολή επιτελεί και συμμετέχει σε μία σειρά σπουδαίων λειτουργιών:

• Βοηθάει στην υδρόλυση και απορρόφηση των λιπιδίων
• Συμβάλλει στην απορρόφηση του ασβεστίου, του σιδήρου, της χοληστερόλης και των λιποδιαλυτών βιταμινών
• Ενεργοποιεί τη έκκριση πεπτικών ενζύμων
• Εξουδετερώνει τα γαστρικά υγρά
• Χρησιμεύει ως μέσο αποβολής στοιχείων που μεταβολίζονται στο ήπαρ

Το πάγκρεας, ο δεύτερος πιο μεγάλος αδένας του ανθρώπου, βρίσκεται στο βάθος της κοιλίας οπισθοπεριτοναϊκά. Έχει σχήμα κωνικό και εκτείνεται λοξά, από τα δεξιά και κάτω προς τα αριστερά και πάνω, παρεμβαλόμενο μεταξύ του δωδεκαδακτύλου και του σπλήνα. Τα παγκρεατικά υγρά χύνονται στους παγκρεατικούς πόρους (κύριο και επικουρικό) που εκβάλουν στο φύμα του vater μαζί με το χοληδόχο πόρο.

Το πάγκρεας είναι μικτός αδένας με ενδοκρινή και εξωκρινή μοίρα. Η ενδοκρινής μοίρα εκκρίνει ορμόνες όπως η ινσουλίνη, το γλουκαγόνο, η σωματοστατίνη και το παγκρεατικό πολυπεπτίδιο. Η εξωκρινής μοίρα παράγει το παγκρεατικό υγρό που είναι ένα μείγμα ανόργανων (ηλεκτρολύτες, ιχνοστοιχεία) και οργανικών (ένζυμα, προένζυμα) στοιχείων που συμμετέχουν στην πέψη των τροφών.

Η χειρουργική χοληφόρων και παγκρέατος καλύπτει μία ευρεία ποικιλία χειρουργικών επεμβάσεων. Τα νοσήματα μπορούν να διαιρεθούν σε εκείνα που προκαλούνται από όγκους (καλοήθεις ή κακοήθεις), εκείνα που προκαλούνται από φλεγμονή (οξεία ή χρόνια) και στη χολολιθίαση.

Οι συνηθέστερες επεμβάσεις που γίνονται είναι η χολοκυστεκτομή (λαπαροσκοπική ή ανοιχτή) για τη λιθίαση της χοληδόχου κύστης, η χοληδοχοτομή με διερεύνηση του χοληδόχου πόρου και τοποθέτηση σωλήνα kehr σε χοληδοχολιθίαση, η χοληδοχονηστιδική και χοληδοχοδωδεκαδακτυλική αναστόμωση σε περιπτώσεις απόφραξης του τελικού χοληδόχου πόρου, η παγκρεατοδωδεκαδακτυλεκτομή (Whipple ή Longmire-Traverso) σε καρκίνους της κεφαλής του παγκρέατος και η περιφερική παγκρεατεκτομή σε καρκίνους του σώματος ή της ουράς του παγκρέατος.